CẢM XÚC Ở NHỮNG ĐIỀU “CHƯA HOÀN HẢO”.
Bài viết này sẽ phân tích kỹ về tâm lý & thường thức văn hoá đương đại. Bao gồm AI có thể thay thế con người hay không? Nghệ thuật highend retouch thế nào là đủ?
1. HIGHEND RETOUCH?
Có lẽ đến 90% các editor Việt Nam, những người mình hầu hết biết đến được học chung một công thức về workflow điển hình như: Tách lớp Frenquency, Dogd&Burn… kiến thức này đa phần được học từ các nguồn của nước ngoài, đặc biệt là ÂU, MỸ, NGA…
Điều này làm cho ăn sâu vào tiềm thức người học là da phải: Siêu gai, siêu nét, siêu chi tiết, siêu khô. Thậm chí không ít retoucher ứng dùng tuyệt đối vào ảnh da người Việt Nam, đã gây ra một hiệu ứng ngược. Một mặt tâm lý thoả mãn việc đã làm đúng kỹ thuật mà TÂY dậy, một mặt khẳng định được kỹ năng của mình đã đạt ngưỡng.
Thế nhưng: Văn hoá lại là điều luôn quyết định sự chấp nhận sản phẩm đó ở sở tại hay không? hay là bị lệch trục văn hoá? Trước khi nói đến sản phẩm, hãy xem chúng ta đang ở đâu? mục đích thương mại của sản phẩm là gì? Với một số sản phẩm thương mại yêu cầu buộc phải highend retouch cao cấp, nhưng nó lại cũng không phải là tất cả.
Câu hỏi đặt ra là: thế ở Châu Á mình retouch thế nào là phù hợp? Nếu các bạn từng thấy các sản phẩm thương mại của Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản… thì thấy cách thức retouch da của họ hoàn toàn khác biệt với phương tây. Da người mẫu luôn được retouch nhẹ nhàng, “mong manh” hơn, mượt mà hơn. Trông rất dễ nhìn và nó phù hợp với văn hoá của người phương đông, luôn yêu chuộng sự mềm mại, tinh tế. Vì thế mà thông số Scale họ để là 1.8 chứ không phải là 2 khi tách lớp.
Từ đây, bạn có thể thấy ngay việc retouch “thái quá” sẽ như con dao 2 lưỡi. Trên thực tế, chính ở Châu Âu từng có giai đoạn một số sản phẩm được đăng trên tạp chí bị “kiện” bởi họ cho rằng retouch da quá “siêu thực” là một điều giả dối. Không một ai có làn da như vậy, nếu bán sản phẩm này là lừa dối khách hàng. Nhờ làn sóng này, các tạp chí cũng có những điều chỉnh để phù hợp hơn với khách hàng. Các vụ nổi bật như: 𝐿’𝑂𝑟𝑒́𝑎𝑙 – 𝐽𝑢𝑙𝑖𝑎 𝑅𝑜𝑏𝑒𝑟𝑡𝑠 & 𝐶ℎ𝑟𝑖𝑠𝑡𝑦 𝑇𝑢𝑟𝑙𝑖𝑛𝑔𝑡𝑜𝑛 (𝐴𝑛ℎ, 2011), 𝑅𝑖𝑚𝑚𝑒𝑙 – 𝐾𝑎𝑡𝑒 𝑀𝑜𝑠𝑠 (𝐴𝑛ℎ, 2007), 𝐷𝑜𝑣𝑒 (𝑂𝑙𝑎𝑦, 𝑀𝑎𝑦𝑏𝑒𝑙𝑙𝑖𝑛𝑒, 𝐿’𝑂𝑟𝑒́𝑎𝑙…) 𝑛ℎ𝑖𝑒̂̀𝑢 𝑙𝑎̂̀𝑛 𝑏𝑖̣ 𝑏𝑎́𝑜 𝑐ℎ𝑖́ 𝑣𝑎̀ 𝑐𝑜̛ 𝑞𝑢𝑎𝑛 𝑞𝑢𝑎̉𝑛 𝑙𝑦́ 𝑐ℎ𝑎̂́𝑡 𝑣𝑎̂́𝑛 𝑣𝑖̀ 𝑎̉𝑛ℎ 𝑑𝑎 𝑞𝑢𝑎́ 𝑚𝑖̣𝑛, “𝑝ℎ𝑖 𝑡ℎ𝑢̛̣𝑐 𝑡𝑒̂́”…. Đến nỗi Châu Âu còn ra một luật đạo về phạt nếu sản phẩm đăng lên dùng Photoshop quá đà.
Qua những ví dụ điển hình này, chắc hẳn các bạn cũng thấy mình đang nhấp nhô ở khu vực nào đó trong căn phòng kỹ thuật tối thượng hoặc thậm chí đang suốt ngày rình mò chê bai những trường phái khác.
NHỮNG RETOUCHER TOP KHU VỰC NÓI GÌ?
Hồi mình học retouch ở Bắc Kinh, thầy mình có nói rằng: hãy giữ lại nhiều chi tiết nhất có thể thay vì xoá hết đi. Những vết đồi mồi, nếp nhăn rất đẹp… đó là “thuộc tính rất con người”. Mình đã tìm hiểu và xem rất nhiều các tác phẩm, ấn phẩm được in ấn phát hành của các nhiếp ảnh gia hàng đầu Trung Quốc họ đều giữ một nguyên tắc chung như vậy, hình ảnh rất nhẹ nhàng, retouch tinh tế thay vì “láng như nhựa”. Đó cũng chính là những điều mình học hỏi, theo đuổi.
Một số ví dụ như hình dưới của: Choigie Seok, Leslie Zhang, Zhong Lin… họ là minh chứng cho việc “cảm xúc ảnh” là điểm chạm chứ không phải nằm ở chỗ retouch nhẵn thín, bóng láng, đến tuyệt đối. Nếu bạn làm retouch tuyệt đối vậy:
* 𝐵𝑎̣𝑛 đ𝑎𝑛𝑔 “𝑙𝑢̛̀𝑎 𝑑𝑜̂́𝑖” 𝑐ℎ𝑖́𝑛ℎ 𝑘ℎ𝑎́𝑛 𝑔𝑖𝑎̉ 𝑐𝑢̉𝑎 𝑚𝑖̀𝑛ℎ
* 𝐵𝑎̣𝑛 𝑐ℎ𝑢̛𝑎 đ𝑖̣𝑛ℎ ℎ𝑖̀𝑛ℎ đ𝑢̛𝑜̛̣𝑐 đ𝑎̂𝑢 𝑙𝑎̀ đ𝑢́𝑛𝑔
* 𝐵𝑎̣𝑛 𝑐𝑜́ 𝑚𝑜̣̂𝑡 𝑡𝑢̛ 𝑡𝑢̛𝑜̛̉𝑛𝑔 𝑠𝑖𝑒̂𝑢 𝑡ℎ𝑢̛̣𝑐 𝑣𝑒̂̀ ℎ𝑖̀𝑛ℎ 𝑎̉𝑛ℎ 𝑛ℎ𝑢̛𝑛𝑔 𝑠𝑎̉𝑛 𝑝ℎ𝑎̂̉𝑚 𝑛𝑎̀𝑦 𝑔𝑖𝑜̂́𝑛𝑔 𝑛ℎ𝑢̛ 1 𝑏𝑢́𝑝 𝑏𝑒̂ – đ𝑒̣𝑝 𝑛ℎ𝑢̛𝑛𝑔 𝑘ℎ𝑜̂𝑛𝑔 𝑐𝑜́ 𝑡ℎ𝑎̣̂𝑡.
2. AI THAY ĐỔI NHỮNG GÌ?
Nếu ngày xưa học và làm retouch có khi đến cả tiếng mới xong 1 bức ảnh. Người retouch gửi gắm từng chút chỉn chu, từng chút màu sắc đầy mỹ học vào trong tấm ảnh. Thì nay, nhà nhà làm AI với khẩu hiệu, bấm 1 cái là done.
Một bức ảnh vốn dĩ đang rất đẹp thì lại ấn 1 cái biến thành nắng hạ chói chang… giả tạo? Các bạn đang thoả mãn hay đang lấp liếm kỹ năng kiểm soát không gian kém cỏi của mình mà phải sử dụng đến AI để thay đổi chúng. Hay một bãi sa mạc lại từ đâu mọc ra một đống quả táo to hơn đầu người?? Tin tôi đi, chưa tới 1 năm đâu – hãy tự nhìn lại sản phẩm đó, sự nhất thời hay AI chưa hoàn thiện vào giai đoạn đó sẽ khiến bạn phải xấu hổ.
AI đang phát triển như vũ bão trong những năm qua nhưng với nghệ thuật thường thức nó đã được đón nhận thế nào?
3. THƯỜNG THỨC VĂN HOÁ ĐƯƠNG ĐẠI
Về văn hoá thường thức, tất cả chúng ta đang ở một giai đoạn mà đâu đâu cũng AI, nghe nhạc cũng AI, người sáng tác nhạc cũng dùng AI. WEB SUNO thậm chí còn lag vì nhiều người đăng nhập hồi mới ra mắt, ai cũng có thể làm nhạc được, chỉ cần viết cho nó vài lệnh: Viết cho tôi bài hát giọng Son trưởng, phong cách 1 chút Drama Kpop của Hàn Quốc, bass 808 chạy bùm beng, banh xác. Đoạn giang tấu thì cho thêm đoạn rap… Rylic thì dùng ChatGPT: Viết cho anh bài hát thất tình với nội dung abc… Chả cần đến 5 phút là xong hết.
Nhiều youtuber tưởng bở, nên còn lấy cả giai điệu của Sơn Tùng MTP làm một list nhạc hoà tấu theo phong cách của cụ Beethoven (Bét Tô Ven)… ban đầu nghe vui vui đó nhưng đọng lại gì không thì KHÔNG.
Chuyện gì đã xảy ra vậy? âm nhạc AI nó làm chuẩn chỉ từng nhịp, tiết tấu, hoà thanh… nên các âm sắc đều như vắt chanh. Âm nhạc của con người thật thì có “sắc thái”: mạnh, nhẹ, có giận dữ, có buồn mênh mang. Trong bộ gõ thậm chí con người còn cố tình đánh “lơi” nhịp để nó không quá “hoàn hảo”, không giống như một cái máy: Đó chính là tính con người trong đó. 𝑁ℎ𝑢̛ 𝑏𝑎𝑛 𝑛ℎ𝑎̣𝑐 𝑡ℎ𝑎̣̂𝑝 𝑛𝑖𝑒̂𝑛 5-60: 𝑀𝑖𝑙𝑒𝑠 𝐷𝑎𝑣𝑖𝑠 𝑄𝑢𝑖𝑛𝑡𝑒𝑡, 𝐵𝑖𝑙𝑙 𝐸𝑣𝑎𝑛𝑠 𝑇𝑟𝑖𝑜, 𝑇ℎ𝑒𝑙𝑜𝑛𝑖𝑜𝑢𝑠 𝑀𝑜𝑛𝑘, 𝐽𝑎𝑚𝑒𝑠 𝐵𝑟𝑜𝑤𝑛 𝐵𝑎𝑛𝑑… Vì vậy, nhiều tác phẩm cách đây nhiều thập kỉ, vẫn sống nguyên vẹn trong chúng ta. Chứ không ai nhớ được AI nó đã đánh cái gì.
Chính vì lý do này: mà AI vô tri sẽ chả thể thay thế con người được đâu, nó đứng còn chả vững nữa là. Các bạn hẳn còn nhớ: Trong hàng vạn ca khúc trên thị trường, hàng trăm ca sĩ Underground Debut nhưng có ai ấn tượng không? Trong sự hỗn loạn ấy chúng ta được nghe: PHÉP MÀU, CÒN GÌ ĐẸP HƠN của Nguyễn Hùng, được chắp bút từ trái tim, bằng cảm xúc chân thành. Các ca khúc này đi lên từ thực lực, chả cần seeding, chả cần dùng cả nông trại phone để cầy view. Vẫn đứng đầu của đầu các bảng xếp hạng. Vì sao lại thế? Vì Hùng viết bằng cả trái tim – cảm xúc hoàn toàn một con người từ những cảm nhận sâu sắc của nhân vật? Có AI nào lên bảng xếp hạng??? Chưa và sẽ chả bao giờ.
Cuối cùng: Cảm xúc nhân vật trong nhiếp ảnh chính từ bàn tay thô ráp, từ ánh mắt có vết chân chim, da đồi mồi theo thời gian, những cảm xúc chân thật và cử chỉ mà trong khoảnh khắc đẹp đẽ đó, họ chính là họ. Chứ không phải những thứ siêu thực và ánh mắt vô hồn.
Học viện nhiếp ảnh Zinble là đơn vị đào tạo chuyên nghiệp cùng với giáo trình bài bản tiêu chuẩn của các học viện hàng đầu tại Bắc Kinh Trung Quốc. Sẽ giúp bạn có một nền tảng bài bản, trước khi muốn phát triển theo hướng riêng. Với phương châm: hãy luôn làm đúng, khoa học… thì nhiều năm sau hình ảnh các bạn vẫn bài bản.
Các bạn học viên đăng ký liên hệ: Mr Long 0988128586
